Kosmeceutyki to preparaty, które mają cechy zarówno produktów kosmetycznych, jak i farmaceutyków. Termin ten został wprowadzony przez amerykańskiego dermatologa Alberta M. Kligmana. Pojęcie to nie występuje w prawie europejskim (istnieje jedynie podział na kosmetyki i produkty lecznicze), lecz jest stosowane przez producentów. Kosmeceutyki podlegają takiemu samemu prawu jak kosmetyki drogeryjne.
Kosmeceutyki łączą właściwości pielęgnacyjne i lecznicze. Charakteryzują się dużym stężeniem substancji leczniczych. Nie są lekami same w sobie i można je kupić bez recepty, ale ich działanie jest silniejsze niż w przypadku zwykłych kosmetyków. W niektórych krajach ich działanie musi być potwierdzone badaniami klinicznymi. Kosmeceutyki są równie łatwo dostępne jak tradycyjne kosmetyki, ale ich dobór warto skonsultować z kosmetologiem, dermatologiem bądź farmaceutą. Na opakowaniach kosmeceutyków znajdują się też dość szczegółowe zalecenia dotyczące stosowania – ich przestrzeganie jest bardzo istotne.
Największą grupę stanowią dermokosmetyki, czyli preparaty do pielęgnacji skóry. Są one produkowane z myślą o osobach z różnymi schorzeniami skóry i sprzedawane w aptekach. Składniki dermokosmetyków mają za zadanie np. pomagać w zwalczaniu trądziku, rozjaśniać przebarwienia skóry, chronić przed promieniowaniem UV czy też opóźniać proces starzenia się skóry. Są one też zalecane jako uzupełnienie leczenia dermatologicznego i zabiegów medycyny estetycznej.
Inną kategorią są kosmeceutyki do włosów, chociaż mówiąc bardziej precyzyjnie, oddziałują one na skórę głowy i mieszki włosowe. Są to np. preparaty przeciwłupieżowe, zapobiegające wypadaniu włosów, ograniczające ich przetłuszczanie czy stymulujące porost.
Jeśli chodzi o składniki aktywne kosmeceutyków, stosuje się w nich m.in. substancje regulujące pracę gruczołów łojowych (kwasy alginowe, ekstrakty roślinne, np. z kłączy tataraku, z liści pokrzywy), uszczelniające naczynia krwionośne (ekstrakt z kasztanowca), chroniące przed promieniowaniem UV (np. filtry mineralne), złuszczające (hydroksykwasy), czy też stymulujące syntezę kolagenu i elastyny (peptydy, czynniki wzrostu).
Należy jednak wziąć pod uwagę, że kosmeceutyki nie zastąpią leków. Leki, zwłaszcza te przepisywane na receptę w trudnych przypadkach dermatologicznych, zawierają składniki, których nie można dodawać do kosmeceutyków. Jednak kosmeceutyki mogą z powodzeniem uzupełniać działanie leków. Na przykład przy atopowym zapaleniu skóry oprócz specjalistycznego leczenia stosuje się emolienty, czyli dermokosmetyki zapobiegające nadmiernej utracie wody przez naskórek.